Choroby tarczycy – niedoczynność, nadczynność, guzki, choroby rzadkie

Problemy z tarczycą dotyczą dość licznej grupy osób, w większości kobiet. Niezależnie od przyczyny, schorzenia gruczołu tarczowego dają z reguły dość charakterystyczne, choć nie zawsze kojarzone z tym organem objawy. Właściwe rozpoznanie i leczenie jest zaś o tyle ważne, że nieprawidłowo działająca tarczyca ma właściwie wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Najczęściej występujące choroby tarczycy to: niedoczynność, nadczynność, zapalenia i nowotwory.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy to choroba o podłożu hormonalnym, tarczyca wytwarza niedostatek hormonów, co powoduje zakłócenia w przemianie materii, wzrost poziomu cholesterolu, zaburzenia pracy serca i układu krążenia oraz układu nerwowego, jak również szereg innych dolegliwości. Jej źródłem może być tzw. choroba Hashimoto, czynniki zewnętrzne, bądź uszkodzenia gruczołu tarczowego. Nieleczona niedoczynność tarczycy może być bardzo groźna, zwiększa bowiem ryzyko cukrzycy, miażdżycy, niewydolności krążenia.

Zaniepokojenie powinny w nas wzbudzić takie zjawiska, jak:

• osłabienie pamięci, problemy z koncentracją, bóle głowy;
• zmęczenie, senność, apatia;
• nie mające zewnętrznego uzasadnienia uczucie zimna;
• wysuszenie skóry i włosów;
• pojawienie się obrzęków w obrębie twarzy i szyi;
• osłabienie, sztywność, bóle mięśni i stawów;
• nieuzasadniony przyrost wagi.

Wystąpienie przynajmniej kilku wymienionych objawów powinno stanowić dzwonek alarmowy i skłonić do wizyty u lekarza, ponieważ nieleczona niedoczynność tarczycy może oznaczać negatywne konsekwencje dla całego organizmu.

Nadczynność tarczycy

Jest to jedna z najczęściej występujących chorób endokrynologicznych, obejmująca około 2% dorosłej populacji. Zapadają na nią głównie kobiety. Podłożem może być choroba Gravesa-Basedowa, zmiany patologiczne w obrębie gruczołu, guzki, a istota polega na wytwarzaniu przez tarczycę zbyt dużej ilości hormonów. Nadczynność jest trudniejsza do wyleczenia niż niedoczynność, częściej też stosuje się leczenie jodem i leczenie operacyjne.

Nadczynność tarczycy daje bardzo charakterystyczne symptomy, mianowicie:

• przyspieszona akcja serca, kołatanie;
• pobudzenie nerwowe i psychoruchowe objawiające się między innymi drżeniem rąk, drażliwością, niepokojem, niestabilnością emocjonalną;
• nietolerancja na ciepło, nadmierna potliwość;
• osłabienie mięśni;
• wytrzeszcz oczu, obrzęk i zaczerwienienie powiek, niekiedy zakłócenia widzenia;
• zaburzenia trawienia, częste biegunki;
• nieuzasadniony spadek wagi.

Nadczynność tarczycy może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, między innymi chorób układu krążenia, czy w przypadku kobiet zaburzeń w cyklu rozrodczym, a w konsekwencji trudności w zajściu w ciążę.

Zapalenia tarczycy – choroba Hashimoto i Gravesa-Basedowa

Podłożem większości zapaleń gruczołu tarczowego są zaburzenia autoimmunologiczne, nazywane inaczej chorobami z autoagresji, wynikające stąd, że układ odpornościowy atakuje komórki własne organizmu doprowadzając do zmian zapalnych w różnych narządach. Niekiedy uznaje się je (zwłaszcza Basedowa) za choroby o genezie psychosomatycznej, gdzie czynnikiem aktywującym schorzenie jest często stres.

W odniesieniu do tarczycy najczęściej występujące zapalenia, mające podłoże autoimmunologiczne, to: wywołująca na ogół niedoczynność choroba Hashimoto i wywołująca na ogół nadczynność choroba Gravesa-Basedowa.

Limfocytarne zapalenie gruczołu tarczowego, potocznie nazywane Hashimoto, może objawiać się w różny sposób, może też nie dawać w fazie początkowej żadnych objawów. W zasadzie jego symptomy, podobnie jak leczenie, są charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy, którą to schorzenie wywołuje. Osłabienie i zmęczenie, ciągłe uczucie zimna, apatia i skłonność do depresji, kłopoty z koncentracją, suche i łamliwe włosy, blada i wysuszona cera, zwiększenie masy ciała, to objawy typowe dla niedoczynności.

W tym przypadku, obok ewentualnego leczenia farmakologicznego czy suplementacji preparatów wspomagających pracę tarczycy, ważną rolę odgrywa zdrowy tryb życia i właściwa dieta – czynniki o charakterze zarówno leczniczym, jak i profilaktycznym.

Przeczytaj: Dieta przy niedoczynności tarczycy

O ile choroba Hashimoto niekiedy nie rozwija się, a nawet nierzadkie są przypadki jej remisji, o tyle choroba Gravesa-Basedowa charakteryzuje się przebiegiem nawracającym, z okresami zaostrzenia. W jej trakcie dominują objawy typowe dla nadczynności tarczycy: ciągłe uczucie gorąca, przyspieszone tętno, niepokój i nerwowość, pobudzenie, chudnięcie mimo zmniejszonego łaknienia, wytrzeszcz oczu, wole naczyniowe.

Czasami temu schorzeniu towarzyszą inne choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy białaczka oraz bielactwo i łysienie plackowate.

Rak tarczycy

Jest to najczęstszy nowotwór złośliwy gruczołów wydzielania wewnętrznego, stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych dotykających ludzi. Objawy raka tarczycy są z reguły niespecyficzne, dlatego czasami trudno je odróżnić od objawów innych chorób tarczycy. To, co powinno zwrócić naszą uwagę, to z pewnością powiększenie węzłów chłonnych, wyczuwalny guz, szybko powiększające się wole, zaburzenia połykania, duszności, długotrwała chrypka.

Rak tarczycy ma najczęściej postać nowotworu brodawkowatego. Charakteryzuje się powolnym wzrostem i generalnie dobrze rokuje, jeśli chodzi o wyleczenie. Natomiast rak rdzeniasty, stanowiący około 25% wszystkich przypadków, to nowotwór o dużej złośliwości, podobnie jak rzadko występujący typ wysoko komórkowy raka tarczycy.

Choroby tarczycy – leczenie i profilaktyka

W celu zdiagnozowania chorób tarczycy przeprowadza się badania na obecność i stopień stężenia hormonów. Endokrynolog może zlecić również wykonanie badań obrazowych – USG, RTG, tomografii czy rezonansu magnetycznego, a w niektórych sytuacjach biopsji.

W przypadku nowotworu, któremu towarzyszy guz zdiagnozowany jako złośliwy lub prawdopodobnie złośliwy, stosuje się leczenie operacyjne. Interwencja chirurgiczna polega na całkowitym wycięciu tarczycy lub wycięciu płata. Leczenie uzupełniające w niektórych odmianach raka polega na podawaniu izotopu jodu, w innych tyroksyny.

W niewielkim stopniu i w niektórych stanach zaawansowanych wykorzystywana jest także radioterapia. Zabieg operacyjny wykonuje się także w przypadkach innych schorzeń gruczołu tarczowego, jeśli duże wole uciska tchawicę powodując trudności w oddychaniu i przełykaniu.

Leczenie zapaleń tarczycy polega na eliminowaniu zmian wywołanych ich konsekwencjami – niedoczynnością lub nadczynnością. I tak – leczenie niedoczynności to podawanie hormonów, aby wyrównać ich poziom do właściwego, niekiedy podawanie jodu, jeśli jego brak jest przyczyną choroby. Z kolei leczenie nadczynności polega na podawaniu środków hamujących produkcję hormonów, niekiedy jodu oraz operacji chirurgicznej.

Ochrona zdrowia całego organizmu oznacza również troskę o zdrowie tarczycy. Warto zadbać o właściwą dietę, regularnie ćwiczyć, dużo przebywać na powietrzu, zaś dodatkowo można wspomóc się suplementami. Jednym z nich, kompleksowo wspierającym tarczycę, jest Thyrolin, w skład którego wchodzą znane ze swoich pozytywnych właściwości substancje roślinne, witaminy i minerały.