Ból gardła może pojawić się u osób w każdym wieku. Jednak ostre zapalenie gardła u dziecka jest bardzo charakterystycznym objawem choroby przeziębieniowej [1]. Zakażenie przenosi się drogą kropelkową, więc wystarczy kontakt z osobą chorą w przedszkolu lub w szkole, by doszło do zachorowania. Nieleczone może prowadzić do powikłań. Jakich? Dowiedz się więcej.
Zapalenie gardła u dzieci – co to takiego?
Infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci diagnozuje się przez cały rok, ze szczególnym nasileniem w okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną [2]. Zapalenie błony śluzowej oraz składników układu chłonnego gardła jest częstą przyczyną wizyt u pediatry. W zależności od etiologii oraz dominującego umiejscowienia zmian może dotyczy ono błony śluzowej gardła lub stanu zapalnego migdałków podniebiennych [2].
Podstawowe objawy ostrego zapalenia gardła obejmują [2]:
- silny ból również przy przełykaniu;
- uczucie palenia i pieczenia w gardle;
- powiększenie węzłów chłonnych;
- ogólne objawy bólowe.
Zapalenie gardła u dziecka – co może być jego przyczyną?
Większość małych pacjentów ma zapalenie gardła i migdałków podniebiennych o podłożu wirusowym (blisko 70–85% zakażeń) [3]. Wówczas najczęściej diagnozuje się chorobę przeziębieniową, ostre zapalenie gardła, ostre zapalenie górnych dróg oddechowych, rzadziej zapalenie krtani, grypę i mononukleozę zakaźną [4].
Zapalenie gardła może mieć również podłoże bakteryjne. U dzieci za większość zachorowań odpowiada paciorkowiec ß-hemolizujący grupy A – PBHA (Streptococcus pyogenes). Wywołuje on 15-30% wszystkich przypadków ostrego zapalenia gardła i migdałków u dzieci [4]. Rzadziej ból i zaczerwienienie gardła wywołują pasożyty, a tylko sporadycznie czynniki nieinfekcyjne, takie jak alergia czy przypadkowe połknięcie substancji żrącej lub drażniącej [4].
Angina paciorkowcowa czy ostry nieżyt gardła?
Jak rozpoznać czy to zakażanie bakteryjne czy wirusowe zapalenie gardła u dziecka? Przede wszystkim należy skonsultować się z lekarzem pediatrą, który zdiagnozuje przyczyny zapalenia błony śluzowej gardła.
W przebiegu anginy u dzieci występuje silny ból gardła, który nasila się przy połykaniu [2]. Często towarzyszy mu powiększenie węzłów chłonnych na szyi [2]. W przypadku ostrego nieżytu gardła widoczne jest przekrwienie tylko błony śluzowej gardła [2]. Gdy dziecko choruje na anginę obrzęk i zaczerwienienie widoczne są również w obrębie migdałków [2].
Zapalenie gardła spowodowane przez wirusy często współwystępuje z powoli narastającymi dolegliwościami ze strony spojówek, nosa, zatok i krtani. Mogą pojawić się również [2]:
- bóle mięśni i stawów;
- nudności;
- bóle brzucha;
- biegunka;
- pęcherzyki na błonie śluzowej podniebienia miękkiego.
Natomiast bakteryjne zapalenie gardła wywołane przez paciorkowce ma nagły początek. Towarzyszy mu wysoka gorączka, bardzo silny ból gardła oraz inne objawy ogólne. Gardło ma kolor malinowy, na migdałkach pojawia się nalot oraz wydzielina ropna. Charakterystyczne jest również powiększenie i bolesność węzłów chłonnych na szyi [2].
Nieleczone zapalenie gardła a powikłania
Szczególną uwagę należy zwrócić na zapalenie gardła spowodowane przez bakterie. Jeżeli przeprowadzone badania diagnostyczne, czyli „szybki” test na obecność antygenu PBHA lub posiew wymazu z gardła i migdałków potwierdzą zakażenie paciorkowcem, lekarz wdroży antybiotykoterapię [4].
Nieleczone zakażenie PBHA u dzieci wiąże się z [4]:
- umiarkowanie zwiększonym ryzykiem powikłań ropnych: ropień okołogardłowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych szyjnych, ropne zapalenie ucha środkowego i/lub wyrostka sutkowatego, ropne zapalenie zatok przynosowych;
- późnymi powikłaniami ze strony układu immunologicznego: gorączka reumatyczna, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek.
Rzadkim powikłaniem bakteryjnej anginy jest zespół Lemierre’a, czyli po-anginowa sepsa [2] oraz zapalenie płuc lub opon mózgowo-rdzeniowych [4].
Ból gardła u dziecka – domowe sposoby leczenia
Oprócz konsultacji z pediatrą i wdrożenia leków przepisanych na receptę (w zależności od przyczyny choroby), w stanach zapalnych gardła u dzieci wskazane jest leczenie objawowe. W szczególności zalecany jest odpoczynek oraz odpowiednie nawodnienie organizmu, zwłaszcza w czasie gorączki [4]. Poza tym można stosować leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe oraz uśmierzające ból, np. paracetamol lub ibuproefen [4].
Wskazane są także preparaty do stosowania miejscowego, w tym te w postaci leku [1]. Dla najmłodszych dzieci skuteczne i łatwe w aplikacji mogą być dostępne bez recepty preparaty w aerozolu. Jednak ze względu na dłużej utrzymujące się stężenie terapeutyczne substancji czynnej w jamie ustnej przewagę nad takimi środkami mają tabletki do ssania [1]. Na przykład lek Chlorchinaldin działa przyczynowo na szerokie spektrum bakterii i grzybów i hamuje rozwój stanu zapalnego, który wywołuje ból. Może być również stosowany z antybiotykiem [5].
Bibliografia:
[1] Miejscowe leczenie zapaleń gardła, Puls Medycyny, 2020 (witryna internetowa: https://pulsmedycyny.pl/miejscowe-leczenie-zapalen-gardla-978043 (dostęp: 29.05.2023)).
[2] Zieliński R., Zakrzewska A., Ostre infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci – podział morfologiczny, diagnostyka i terapia, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, 366–371.
[3] Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.
[4] Szenborn L. i in., Ostre zapalenie gardła i migdałków u dzieci, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/301141,ostre-zapalenie-gardla-i-migdalkow-u-dzieci (dostęp: 29.05.2023)).
[5] Witryna internetowa leku Chlorchinaldin: https://www.chlorchinaldin.pl/
Artykuł powstał we współpracy z Chlorchinaldin
