Insulinooporność to coraz częściej występujące zaburzenie metaboliczne związane ze źle funkcjonującą gospodarką węglowodanową w organizmie. Przeważnie dotyka osób młodych i w średnim wieku borykających się z nadwagą i mających problem ze zredukowaniem masy ciała. W insulinooporności dochodzi do obniżenia wrażliwości tkanek i komórek na działanie insuliny – hormonu odpowiedzialnego za utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi.
Przeważnie insulinooporność jest skutkiem złej diety, w której dominują węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym. Co ważne, nieleczona insulinooporność jest stanem bardzo niebezpiecznym, ponieważ nieuchronnie prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2, co więcej, może mieć wpływ również na wystąpienie innych schorzeń. Jakie są objawy insulinooporności? Jak zdiagnozować insulinooporność i jak ją efektywnie zwalczyć?
Spis Treści
- 1 Co to jest insulinooporność i jak dochodzi do jej rozwoju?
- 2 Jakie są skutki insulinooporności? Do jakich chorób może doprowadzić insulinooporność?
- 3 Insulinooporność – objawy
- 4 Insulinooporność – przyczyny, czynniki ryzyka
- 5 Insulinooporność – diagnoza, badania
- 6 Insulinooporność – leczenie
- 7 Insulinooporność – dieta. Co jeść, a czego unikać przy insulinooporności?
- 8 Aktywność fizyczna ważnym czynnikiem w walce z insulinoopornością
Co to jest insulinooporność i jak dochodzi do jej rozwoju?
Coraz częściej słyszymy o insulinooporności, jako o palącym problemie zdrowotnym wynikającym z niezdrowego trybu życia. W istocie, insulinooporność jest na ogół ściśle związana z niewłaściwym stylem odżywiania i siedzącym trybem życia. Bardzo często, a w zasadzie prawie zawsze towarzyszy jej niemożność utrzymania prawidłowej wagi ciała i nadmiar tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicy brzucha.
Czym jest insulinooporność? Żeby odpowiedzieć na to pytanie warto najpierw zrozumieć mechanizm działania insuliny i jej wpływu na stężenie glukozy we krwi. Insulina to wydzielany przez trzustkę hormon odpowiedzialny za stabilizowanie poziomu cukru we krwi oraz zaopatrzenie komórek i tkanek w materiał energetyczny w postaci glukozy. Dodatkowo insulina uczestniczy także w procesach metabolicznych białek i tłuszczów.
Po spożyciu posiłku, węglowodany ulegają rozpadowi, a następnie z przewodu pokarmowego wchłaniane są do krwiobiegu. W konsekwencji stężenie glukozy we krwi podnosi się. Wówczas uwalniana jest insulina, za pomocą której glukoza zostaje przetransportowana z krwi do komórek całego ciała. W następstwie poziom cukru we krwi zostaje ustabilizowany.
Racjonalny, zbilansowany sposób odżywiania zapewnia nam równowagę w gospodarce insulinowo-glukozowej i brak zaburzeń poziomu cukru. Problem zaczyna istnieć wtedy, gdy w naszej codziennej diecie pojawia się zbyt dużo węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym.
Są one bardzo szybko rozkładane i momentalnie uwalniane z przewodu pokarmowego do krwi. Bezpośredni skutek to podwyższenie stężenia glukozy we krwi do nienaturalnego pułapu.
Reakcją na to zjawisko jest intensywny wyrzut insuliny, której zadaniem jest jak najszybsze unormowanie poziomu cukru. Część glukozy trafia do tkanek organizmu, ale wszelkie nadwyżki są spychane do zapasowego materiału energetycznego, czyli do tkanki tłuszczowej.
Insulinooporność powstaje, kiedy na skutek wciąż występujących gwałtownych skoków cukru we krwi, zostają uwalniane coraz większe pokłady insuliny. W końcu komórki naszego ciała przestają na nią odpowiednio reagować, stają się coraz bardziej oporne na działanie insuliny (stąd nazwa insulinooporność). Komórki nie otrzymują odpowiedniej ilości paliwa potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania, poziom cukru we krwi nie spada, więc organizm sukcesywnie zwiększa i zwiększa wydzielanie insuliny.
Utrata wrażliwości komórek na insulinę skutkuje coraz większą nadprodukcją tego hormonu (hiperinsulinemia), ale stężenie glukozy we krwi wcale nie zostaje zniwelowane do prawidłowego poziomu. Anomalie w gospodarce węglowodanowej narastają, z czasem mechanizmy regulujące w ustroju wyczerpują się.
Najpierw rozwija się insulinooporność, która potem przechodzi w stan przedcukrzycowy, a następnie w cukrzycę typu 2.
Jakie są skutki insulinooporności? Do jakich chorób może doprowadzić insulinooporność?
Przede wszystkim insulinooporność zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, ale też innych schorzeń, w tym chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, miażdżyca, a także niealkoholowego stłuszczenia wątroby.
Insulinooporność może również prowadzić do osłabienia trzustki i pogorszenia jej pracy. Niemal zawsze insulinooporność wiąże się też nadwagą i otyłością (sukcesywnie przyrasta zarówno zewnętrzna tkanka tłuszczowa, jak i niebezpieczny tłuszcz trzewny umiejscowiony wokół narządów wewnętrznych).
Następstwami insulinooporności mogą być także różnego typu zaburzenia metaboliczne i hormonalne, niepłodność, zespół policystycznych jajników, dna moczanowa, bezdech senny. Jak widać po możliwych konsekwencjach, insulinooporność to niebezpieczna przypadłość, której w żadnym wypadku nie powinniśmy jej bagatelizować.
Insulinooporność – objawy
Insulinooporność prowadzi do zmniejszenia wychwytu glukozy przez komórki i tkanki, w tym przez mięśnie szkieletowe, komórki wątroby czy tkankę tłuszczową. Metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białek ulega zaburzeniom, a glukoza nie jest w sposób optymalny wykorzystana przez komórki naszego organizmu.
Zmniejszenie wrażliwości komórek na insulinę skutkuje hiperglikemią (nadwyżką glukozy we krwi). Rozregulowana zostaje też gospodarka lipidowa. W naszej krwi krąży nie tylko nadmiar cukru, ale i kwasów tłuszczowych, dochodzi też do wzmożonego odkładania się tkanki tłuszczowej i ciągłych wzrostów wagi.
Niekiedy insulinooporność przebiega w sposób bezobjawowy, ale przeważnie można ją rozpoznać na podstawie pewnych symptomów.
Najczęstsze objawy insulinooporności
- przyrost tkanki tłuszczowej, szybkie i łatwe tycie, szczególnie w okolicy brzusznej (z czasem nasza sylwetka nabiera kształtu jabłka),
- problem z obniżeniem masy ciała mimo aktywności fizycznej i diety,
- nadmierny apetyt, napady wilczego głodu,
- wzmożona ochota na słodkie,
- częste bóle głowy,
- częste zmęczenie, brak energii,
- wahania nastroju,
- zaburzenia depresyjne,
- senność w ciągu dnia (szczególnie po posiłkach),
- problemy z koncentracją,
- zbyt wysokie ciśnienie krwi,
- nadpotliwość,
- podwyższony poziom cukru, cholesterolu i trójglicerydów,
- problemy skórne (rogowacenie ciemne skóry),
- zwiększone stężenie kwasu moczowego w organizmie.
Insulinooporność – przyczyny, czynniki ryzyka
Jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju insulinooporności? Oto te najważniejsze:
- nadwaga i otyłość spowodowana zbyt dużą ilością cukru i tłuszczu w jadłospisie,
- błędy żywieniowe (np. niejedzenie śniadań, nieregularne posiłki, za rzadko spożywane i za obfite posiłki, za duża ilość węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym w menu, za dużo tłuszczów nasyconych i trans w menu),
- siedzący tryb życia, za mało aktywności fizycznej,
- przewlekły stres,
- chroniczne niedobory snu,
- podłoże genetyczne,
- niektóre choroby (np. choroba Hashimoto),
- przyjmowanie niektórych leków (np. sterydów, antybiotyków, antykoncepcji hormonalnej).
Ryzyko insulinooporności jest też większe u osób borykających się z chorobami endokrynologicznymi oraz u kobiet, które w trakcie ciąży przeszły cukrzycę ciążową.
Insulinooporność – diagnoza, badania
Jeśli podejrzewamy u siebie insulinooporność, możemy samodzielnie skontrolować poziom cukru za pomocą zwykłego glukometru, ale możemy też przeprowadzić specjalne badania laboratoryjne, które pozwolą nam ostatecznie upewnić się, czy mamy insulinooporność, czy nie.
Podstawowym badaniem, na mocy którego diagnozuje się insulinooporność, jest tzw. doustny test obciążenia glukozą (OGTT), inaczej doustny test tolerancji glukozy lub krzywa cukrowa. Oznaczane jest wówczas stężenie glukozy na czczo oraz po przyjęciu roztworu z wody i glukozy.
Inne badania, które przeprowadza się w celu zdiagnozowania insulinooporności to:
- tekst tolerancji insuliny,
- poziom glukozy na czczo,
- poziom insuliny na czczo,
- wskaźnik HOMA-IR,
- hemoglobina glikowana,
- profil lipidowy,
- metoda klamry metabolicznej.
Insulinooporność – leczenie
Na podstawie wyników badań lekarz stwierdza, czy pacjentowi potrzebne jest leczenie farmakologiczne czy wystarczy zmiana trybu życia, która w efekcie pozwoli nam obniżyć stężenie insuliny i glukozy, zwiększyć wrażliwość komórek na insulinę i finalnie unormować glikemię.
Dlatego najważniejszym elementem leczenia insulinooporności jest dieta, w której, po pierwsze, ograniczymy liczbę spożywanych dziennie kalorii, po drugie, zrezygnujemy z produktów o wysokim indeksie glikemicznym, za to korzystać będziemy z produktów o średnim indeksie glikemicznym i niskim indeksie glikemicznym. Dieta pomoże nam jednocześnie zmniejszyć masę ciała oraz ustabilizować gospodarkę glukozowo-insulinową.
Insulinooporność – dieta. Co jeść, a czego unikać przy insulinooporności?
Dieta przy insulinooporności (dieta insulinowa) ma za zadanie zapobiegać gwałtownym skokom cukru we krwi, a tym samym unormować wydzielanie insuliny i ustabilizować całą gospodarkę węglowodanową w organizmie. Dlatego w diecie przy insulinooporności szczególną uwagę powinniśmy zwracać na ilość i rodzaj węglowodanów.
Najbardziej szkodliwe, odpowiedzialne za zaburzenia gospodarki insulinowo-glukozowej są węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym i wysokim ładunku glikemicznym, czyli na przykład produkty z białej mąki, słodycze, żywność przetworzona. Te trawione są bardzo szybko, powodują szybki i silny wzrost poziomu cukru we krwi, dlatego zdecydowanie należy ich unikać.
Za to wskazane będą dla nas produkty węglowodanowe o niskim indeksie glikemicznym, z dużą zawartością błonnika pokarmowego (są trawione powoli i nie skutkują gwałtownymi skokami glukozy we krwi). W umiarkowanych ilościach możemy sięgać po produkty o średnim indeksie glikemicznym.
Pamiętajmy, że niekorzystne są dla nas również produkty z dużą zawartością tłuszczu. Unikajmy potraw smażonych, opływających tłuszczem dań typu fast food, tłustych wędlin i tłustych partii mięs, produktów z tłuszczami trans. Jako sposób obróbki potraw, zamiast smażenia, wybierajmy gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie bez tłuszczu, duszenie.
Produkty wskazane w diecie przy insulinooporności
- warzywa,
- rośliny strączkowe,
- ziarna,
- orzechy,
- produkty z pełnego ziarna zbóż (np. pieczywo razowe, pełnoziarnisty makaron, brązowy ryż),
- kasza gryczana,
- kasza owsiana,
- kasza bulgur,
- kasz orkiszowa,
- kasza jęczmienna pęczak,
- komosa ryżowa,
- owoce (szczególnie te o niższej zawartości cukru i mniej dojrzałe),
- płatki zbożowe,
- otręby,
- chude mięsa, ryby,
- chude, dobrej jakości wędliny,
- nabiał,
- jaja,
- oliwa i dobrej jakości oleje roślinne.
Przygotowując posiłki, starajmy się nie rozgotowywać potraw (im dłuższe gotowanie, tym wyższy indeks glikemiczny dania). Spożywajmy 5 posiłków dziennie co 3-4 godziny. Jedzmy pożywne śniadania, nie podjadajmy między posiłkami.
Produkty zakazane w diecie przy insulinooporności
- białe pieczywo,
- ciasta, torty, chałki, pączki, bułki słodkie, bułki maślane,
- chleb tostowy,
- produkty z białej mąki (np. białe makarony, kluski, pierogi),
- gotowe słodzone mieszanki musli,
- słodycze,
- lody,
- dżemy,
- cukier,
- miód,
- chipsy, paluszki i inne słone przekąski,
- dania instant (np. zupki w proszku),
- dania gotowe mrożone,
- fast foody,
- gotowe sosy,
- drobne kasze,
- biały ryż,
- bardzo dojrzałe banany,
- owoce kandyzowane,
- frytki, pieczone ziemniaki,
- puree ziemniaczane,
- tłuste mięsa i wędliny,
- ciężkie, mączne sosy,
- słodzone serki i desery mleczne, jogurty z dodatkiem cukru.
Bardzo ważny przy insulinooporności jest również rodzaj płynów, jakie spożywamy. Unikajmy słodzonych napojów, syropów owocowych, napojów energetycznych, alkoholu. Uważajmy też na kupne soki owocowe, gdyż często zawierają w sobie cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy.
Pijmy przede wszystkim wodę mineralną (około 1,5 l – 2 l dziennie).
Oprócz wody w insulinooporności możemy sięgać po takie napoje jak:
- zielona herbata, biała herbata,
- czarna herbata bez cukru,
- kawa bez cukru,
- świeżo wyciskane soki z warzyw i z owoców o niskim IG,
- koktajle z blendera (z przewagą warzyw, z dodatkami z pełnego ziarna zbóż o wysokiej zawartości błonnika np. z siemieniem lnianym, otrębami, nasionami chia).
Czytaj także: Dieta cukrzycowa
Aktywność fizyczna ważnym czynnikiem w walce z insulinoopornością
W przypadku insulinooporności, obok wprowadzenia zdrowego jadłospisu bez węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym, bardzo istotne jest także zerwanie z siedzącym trybem życia. Brak ruchu sprzyja narastaniu problemów cukrzycowych, i odwrotnie, regularne ćwiczenia przyczyniają się do wzrostu wrażliwości komórek na insulinę i unormowania poziomu cukru.
Dzieje się tak dlatego, iż pobudzane do pracy mięśnie wykazują zwiększone zapotrzebowanie na energię, „łakną” paliwa w postaci glukozy i stają się mniej oporne na hormon, który tę glukozę im dostarcza, czyli na insulinę. Warto zatem postawić na regularną aktywność fizyczną, oczywiście w dowolnej formie, wedle naszych upodobań (np. bieganie, siłownia, basen, dynamiczne spacery, gry zespołowe, jazda na rowerze etc.).
Jeśli chcemy sprawnie i szybko pozbyć się insulinooporności, poza aktywnością fizyczną i dietą warto zastosować się również do poniższych wskazówek:
- unikajmy stresu,
- zadbajmy o odpowiednio długi, dobry sen,
- w codziennym jadłospisie stosujmy zioła i przyprawy korzystnie wpływające na gospodarkę insulinowo-glukozową w organizmie (np. imbir, kurkuma, morwa biała, curry, cynamon),
- stosujmy suplementy diety regulujące poziom cukru i zmniejszające insulinooporność (np. innowacyjny preparat o bogatym składzie Redusugar).
W walce o unormowanie wydzielania insuliny istotne jest także unikanie leków o działaniu diabetogennym.
Przejdź do recenzji preparatu regulującego poziom cukru i zwalczającego insulinooporność Redusugar
Źródła:
