Kofeina, najbardziej spopularyzowana substancja pobudzająca na świecie, dla wielu osób jest też cennym wspomagaczem odchudzania. Posiada właściwości, dzięki którym mobilizuje organizm do większej aktywności i szybszego spalania kalorii. Co ciekawe, może też wpływać na większe wykorzystanie zapasów tłuszczowych jako źródła energii. Nie sposób odmówić kofeinie dodatnich działań bioaktywnych, jednak nie sposób też nie wspomnieć o jej wadach. Mimo wszystko jest to substancja wpływająca na ośrodkowy układ nerwowy, przyspieszająca pracę serca i mogąca niebezpiecznie podnosić ciśnienie krwi. Zbyt duże dawki kofeiny są ryzykowne dla naszego zdrowia, toteż powinniśmy w jej stosowaniu zachować umiar, zarówno jeśli chodzi o ilość wypijanej dziennie kawy i napojów energetycznych, jak również aplikowanie suplementów diety z kofeiną.
Spis Treści
Kofeina – występowanie, zastosowanie. Kofeina naturalna i kofeina syntetyczna
Kofeina jest alkaloidem purynowym wykazującym zdolności psychoaktywne i aktywizującym układ nerwowy. Choć kojarzona jest głównie z ziarnami kawowca, występuje także w innych surowcach roślinnych, na przykład w czarnej i zielonej herbacie, czekoladzie, kakao, guaranie, orzeszkach cola.
Obok naturalnej kofeiny istnieje również odmiana syntetyczna. Czysta kofeina syntetyczna błyskawicznie trafia do krwi, toteż działa silniej, szybciej i gwałtowniej od kofeiny naturalnej. Choć daje intensywniejsze pobudzenie, może też skutkować bardziej natężonymi efektami ubocznymi takimi jak: drżenie ciała, problemy ze snem, nadmierna nerwowość, kołatanie serca. W następstwie działania kofeiny syntetycznej może również pojawić się nieprzyjemny efekt tzw. „zjazdu” energetycznego.
Jako sposób na pobudzenie ciała i umysłu najczęściej wybieramy kofeinę pod postacią kawy, jednak sporą popularnością cieszą się także napoje energetyczne oraz tabletki musujące, które obok kofeiny zawierają szereg witamin i minerałów o działaniu rewitalizującym i wspomagającym pracę mózgu. Wśród osób trenujących popularne są zaś przedtreningowe suplementy w proszku i kapsułki z kofeiną oraz z innymi składnikami pobudzającymi i poprawiającymi wydolność fizyczną.
Jeśli zaś chodzi o stosowanie kofeiny na odchudzanie, największym zainteresowaniem cieszą się wieloskładnikowe spalacze tłuszczu zawierające także inne komponenty dodające energii, blokujące apetyt oraz przyspieszające rozpad tkanki lipidowej. We wszelkich suplementach diety, czy to przedtreningowych, poprawiających pracę mózgu, czy wspomagających odchudzanie, czy innych, najczęściej stosowana jest tzw. kofeina bezwodna, czyli odwodniona postać kofeiny.
Kawa najbardziej cenionym źródłem kofeiny
W jednej filiżance kawy znajdziemy ok. 60-80 mg kofeiny. Może jej być też trochę więcej albo trochę mniej, wszystko zależy od rodzaju kawy oraz sposobu jej parzenia i podania.
Dla wielu osób kawa to nieodzowny element porannych rytuałów. Pomaga nam się rozbudzić, orzeźwić umysł i ciało, wejść w dynamiczny rytm dnia. Dlaczego spośród tylu surowców roślinnych o podobnym działaniu to właśnie kawa jest tą najpopularniejszą metodą na ożywienie organizmu i walkę ze znużeniem? To proste, jest perfekcyjną fuzją znakomitego, głębokiego, pobudzającego zmysły smaku i aromatu z dobrymi właściwościami energetyzującymi, za które odpowiedzialna jest oczywiście kofeina.
Kofeina – działanie
W jaki sposób kofeina oddziałuje na organizm? Stymuluje ośrodkowy układ nerwowy, blokuje tzw. receptory adenozynowe i prowadzi do wzrostu wydzielania amin biogennych (katecholamin) spełniających rolę neuroprzekaźników, takich jak adrenalina, noradrenalina, acetylocholina, serotonina czy dopamina. Skutkiem tych procesów jest przyspieszenie akcji serca, pobudzenie ciała, wzrost tempa metabolicznych przemian oraz aktywizacja pracy mózgu.
Kofeina działa szybko i raptownie, niemal natychmiast po spożyciu daje efekty w postaci zwiększenia poziomu energii, ożywienia, zniesienia znużenia, poprawy procesów myślowych, polepszenia zdolności skupienia uwagi, a także przyspieszenia pulsu i wzrostu tempa przemiany materii.
Prędko zauważalne, wyraźne działanie kofeiny jest wynikiem jej szybkiego wchłaniania z przewodu pokarmowego do krwiobiegu. Maksymalne stężenie we krwi substancja ta osiąga po około 30-45 minutach od spożycia. Następnie jej poziom stopniowo spada. Po kilku godzinach jest wydalana z organizmu wraz z moczem (wcześniej jest metabolizowana w wątrobie do teobrominy, teofiliny i paraksantyny).
Wpływ kofeiny na organizm
Kofeina, po znalezieniu się w organizmie, oddziałuje niemal na wszystkie układy, poczynając od nerwowego, na pokarmowym kończąc. Zobaczmy, jaki wpływ wywiera na poszczególne partie naszego ciała:
Wpływ kofeiny na układ nerwowy i pracę mózgu
Kofeina pobudza autonomiczny (wegetatywny) układ nerwowy, aktywizując ośrodek naczynioruchowy. Stymuluje korę mózgową i ośrodki podkorowe. Wpływa także na neuroprzekaźniki odpowiedzialne za przesyłanie impulsów pomiędzy neuronami, takie jak dopamina, adrenalina, acetylocholina, noradrenalina i serotonina. Stymulując ich uwalnianie, przyczynia się do postawienia organizmu w stan mobilizacji i gotowości do działania.
Inne odczuwalne efekty działania kofeiny to: zwiększenie poziomu energii i motywacji, poprawa samopoczucia, redukcja zmęczenia i senności. Co więcej, kofeina może łagodzić stany depresyjne, zmniejszać uczucie zniechęcenia i zaniepokojenia.
Kofeina doraźnie poprawia także funkcjonowanie intelektu, przyspiesza procesy myślowe, zwiększa efektywność pracy umysłowej, podwyższa tolerancję na wysiłek psychofizyczny. Dodatnio wpływa na proces zapamiętywania nowych informacji, wzmaga czujność, powoduje, że łatwiej nam się skupić i zachować wysoką koncentrację na danym zadaniu przez dłuższy czas, pozytywnie wpływa na nastrój i poziom kreatywności.
Wpływ kofeiny na układ krwionośny
Kofeina wywiera wyraźny wpływ na pracę układu sercowo-naczyniowego (układu krwionośnego), przy czym, wbrew niektórym opiniom, nie jest to wpływ negatywny, a wręcz odwrotnie – pozytywny, o ile oczywiście nie przesadzamy z jej ilością i o ile nie cierpimy na choroby, przy których stosowanie tej substancji jest niewskazane.
Spożywana w zbyt dużych dawkach kofeina może powodować serię negatywnych skutków z kołataniem serca i wzrostem ciśnienia na czele. Jeśli do tego dochodzi palenie tytoniu, brak ruchu i ogólnie niezdrowy tryb życia, ryzyko wystąpienia niekorzystnych efektów zdrowotnych się zwiększa. Natomiast kofeina spożywana w umiarkowanych dawkach może działać ochronnie na serce, usprawniać krążenie i poprawiać kondycję naczyń krwionośnych.
Wraz z pobudzeniem układu nerwowego i wzrostem wydzielania noradrenaliny i adrenaliny przez kofeinę, dochodzi do przyspieszenia częstotliwości rytmu serca i zwiększenia siły skurczu mięśnia sercowego (przy mniejszych dawkach efekt ten jest nieznaczny, natomiast im większe porcje kofeiny, tym jest wyraźniejszy) i niewielkiego wzrostu ciśnienia krwi.
Kofeina wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych, co z kolei prowadzi do łatwiejszego, swobodniejszego przepływu krwi. Ze względu na tę właściwość, kofeina często jest pomocna dla osób borykających się z umiarkowanymi kłopotami z krążeniem.
Wpływ kofeiny na układ oddechowy
Niemały wpływ wywiera kofeina również na układ oddechowy. Pobudza ośrodek oddechowy, rozszerza i rozkurcza oskrzela, sprawia, że łatwiej nam oddychać i że oddech jest głębszy. Wzmaga przepływ powietrza przez drogi oddechowe, tym samym polepsza stopień dotlenienia komórek całego organizmu. Dzięki tym cechom kofeina może być pomocna w łagodzeniu objawów astmy oraz przy dusznościach. Ze względu na wymienione właściwości kofeina często wchodzi w skład leków rozszerzających drogi oddechowe.
Wpływ kofeiny na układ kostny i mięśniowy
Konsumpcja dużych ilości kofeiny może negatywnie odbić się na stanie kości. Za sprawą tej substancji zostaje pobudzone wydalanie moczu, wraz z którym usuwany jest z organizmu cenny dla kości wapń. Kofeina może także spowalniać proces regeneracji tkanki kostnej, wpływać na zmniejszenie gęstości kości oraz zaburzać ich strukturę. W efekcie może zwiększać ryzyko osteoporozy (jak również chorób przyzębia).
Warto jednak nadmienić, że kofeina spożywana w sposób umiarkowany, nie zagraża naszym kościom. Dopiero przyjmując jej duże dawki przez długi czas, moglibyśmy mieć powód do obaw.
Kofeina korzystnie wpływa na mięśnie. Wzmagając przepływ krwi, prowadzi do lepszego zaopatrzenia mięśni w tlen i substancje odżywcze. Polepsza także transport glukozy do mięśni oraz ułatwia uwalnianie wapnia w komórkach mięśniowych. W efekcie przyczynia się do poprawy pracy mięśni, polepszenia ich koordynacji oraz zwiększenia ich siły i wytrzymałości.
Kofeina chroni również białko mięśniowe, przeciwdziała katabolizmowi i sprzyja kształtowaniu masy mięśniowej. Ze względu na dodatni wpływ na mięśnie oraz działanie energetyzujące kofeina pozostaje w niezbędniku większości osób trenujących i dążących do wymodelowania perfekcyjnej sylwetki.
W jaki sposób jeszcze kofeina oddziałuje na nasz organizm?
- Wykazuje właściwości przeciwbólowe, a także nasila i przyspiesza działanie leków przeciwbólowych oraz przeciwgorączkowych.
- Pobudza procesy trawienne, poprawia motorykę jelit, wzmaga wydzielanie soku żołądkowego, usprawnia czynność wątroby i trzustki.
- Zwiększa przepływ krwi przez nerki, wykazuje właściwości moczopędne.
- Pomaga przy obniżonym libido i problemach z erekcją, zwłaszcza gdy są one spowodowane przemęczeniem.
- Wpływa na zwiększenie wydolności fizycznej i umysłowej.
- Stosowana zewnętrznie (np. jako składnik gotowego kosmetyku lub domowej roboty peelingu czy maski na ciało) pobudza mikrokrążenie skórne, redukuje cellulit, zmniejsza obrzęki, poprawia dotlenienie i odżywienie komórek skóry, polepsza napięcie i jędrność skóry. Sprzyja ładnemu, zdrowemu wyglądowi skóry.
Kofeina na odchudzanie
Wpływ kofeiny na odchudzanie to kolejna kwestia, której warto się przyjrzeć bliżej. Nie bez przyczyny większość osób, które starają się zgubić nadwagę, uznaje kofeinę za jednego z najważniejszych sojuszników. Co prawda sama kofeina, bez wsparcia w postaci odpowiednio dostosowanego jadłospisu, aktywności fizycznej tudzież innych substancji wspomagających odchudzanie, nie zrobi z nas szczupłej osoby, jednak z jej asystą jesteśmy w stanie gubić kilogramy szybciej i sprawniej.
W jaki sposób kofeina wspiera odchudzanie?
- Przyspiesza metabolizm. Kofeina lekko nasila termogenezę i na jakiś czas od zażycia podnosi tempo metabolizmu. Oznacza to, że bezpośrednio po wypiciu kawy albo spożyciu innego napoju lub suplementu diety z kofeiną tempo spalania kalorii w naszym organizmie zwiększa się. Warto wykorzystać tę właściwość kofeiny, sięgając po nią tuż przed treningiem. W ten sposób wyraźnie podniesiemy tempo spalania kalorii.
- Stymuluje lipolizę (rozpad tkanki tłuszczowej). Bardzo ciekawą i ważną dla odchudzających właściwością kofeiny jest mobilizacja zmagazynowanego tłuszczu. Pobudzając układ nerwowy i aktywując wydzielanie adrenaliny, kofeina prowadzi do wzmożonego uwalniania kwasów tłuszczowych do krwi, które potem zostają wykorzystane jako źródło energii dla organizmu. Co więcej, kofeina przyczynia się do zmniejszenia komórek tłuszczowych.
- Dodaje energii. Po dawce kofeiny czujemy się pełni witalności i energii, jesteśmy bardziej zmotywowani do działania i pałamy większym optymizmem i entuzjazmem. Kofeina może nam pomóc zmobilizować się do aktywności fizycznej, która, jak wiadomo, podczas odchudzania jest niezwykle istotna. Z tych względów kofeina często bywa cennym wsparciem dla tych osób, które nie zawsze palą się do przeprowadzenia treningu, którym ciężko się zmotywować i które niekiedy dopada zniechęcenie i zły nastrój.
- Redukuje zmęczenie, zwiększa odporność na wysiłek, poprawia wydolność fizyczną. Niewątpliwie docenią to osoby, którym niekiedy (albo często) trudno jest zrealizować trening ze względu na niewyspanie, znużenie, wyczerpanie, osłabioną kondycję. Kofeina ożywia ciało i umysł, zwalcza zmęczenie i zwiększa siłę i wytrzymałość fizyczną. Dzięki temu pozwala nam ćwiczyć dłużej i wydajniej bez dokuczliwego efektu niechęci i braku mocy pojawiającego się w trakcie treningu. W efekcie szybciej gubimy zbędne kilogramy. Co więcej, kofeina poprawia koncentrację, a tym samym ułatwia sprawnie wykonać trening bez niepotrzebnego rozpraszania się.
- Hamuje apetyt, pomaga zapanować nad głodem, wzmaga uczucie sytości. Co prawda efekt ten nie jest długotrwały, ale jednak w pewnym stopniu kofeina pozwala nam ograniczyć spożywane kalorie.
Jak stosować kofeinę na odchudzanie?
Mamy do wyboru:
- wieloskładnikowe spalacze tłuszczu wyposażone w kofeinę,
- jednoskładnikowe tabletki z kofeiną,
- picie napojów energetycznych,
- picie kawy albo innych naparów z roślin zawierających kofeinę.
Nie ulega wątpliwości, że spośród wymienionych metod najskuteczniejszą drogą do sprawnego odchudzania są spalacze tłuszczu z kofeiną. Nastawione są stricte na redukcję wagi i skomponowane są tak, aby nasilać i przyspieszać proces rozpadu skumulowanej tkanki tłuszczowej. Jeśli chodzi o całościową mobilizację organizmu do pozbywania się zapasów tłuszczowych, działają bardziej wielokierunkowo niż kawa, zwykła kofeina w tabletkach albo energetyki.
Silne, skuteczne, wieloskładnikowe reduktory tłuszczu z kofeiną, na które warto zwrócić uwagę:
Co zamiast kawy? Co zamiast kofeiny?
Kofeina z kawy, kofeina syntetyczna – to najpopularniejsze, ale tak naprawdę jedne z wielu substancji o działaniu pobudzającym, które możemy wykorzystać, czy to do codziennego picia w zastępstwie małej czarnej, czy jako sposób na przyspieszenie procesu odchudzania, czy w celu polepszenia pracy umysłu, czy wreszcie jako metodę na zwiększenie sprawności i siły fizycznej.
Alternatywne stymulanty powinny też zainteresować osoby, które nie tolerują kawy i u których pojawia się złe samopoczucie po kawie lub po zwykłej kofeinie, co, jak się okazuje, nie jest dziś rzadkim zjawiskiem.
Zamienniki kawy zawierające kofeinę (lub jej odmiany)
Zielona herbata
Zielona herbata zawiera tzw. teinę, która pod względem chemicznym jest bardzo podobna do kofeiny, jednak nie działa identycznie jak kofeina z kawy. Daje delikatniejszy, ale za to bardziej długotrwały efekt pobudzenia i ożywienia, a dodatkowo pozytywnie wpływa na samopoczucie i daje nam wiele korzyści zdrowotnych, między innymi stymuluje oczyszczanie organizmu z toksyn, poprawia trawienie oraz usprawnia metabolizm.
Yerba mate (ostrokrzew paragwajski)
Yerba mate dostępna jest w postaci drobnego suszu liści i gałązek, z którego przygotowuje się napary. Yerba zawiera kofeinę w formie tzw. mateiny. Skutecznie pobudza ciało i umysł, ale w przeciwieństwie do kawy nie działa raptownie i krótkotrwale. Substancje stymulujące yerba mate uwalniane są powoli, efekt pobudzenia jest łagodniejszy, ale za to rozłożony na długi czas.
Zaletą yerby jest również wysoka zawartość cennych antyoksydantów i witamin oraz niższy stopień wypłukiwania minerałów z organizmu w stosunku do kawy. Zaś jej wadą dla sporej rzeszy osób jest smak – gorzki, trawiasty, nieporównywalny z wybornym smakiem kawy.
Guarana
Najczęściej można ją spotkać w formie ekstraktu w gotowych suplementach diety albo w postaci mielonej. Sproszkowane owoce Paulinia guarana są bardzo uniwersalne w zastosowaniu. Można je zaparzać, dodawać do koktajli, herbaty i innych napojów albo dosypywać do potraw.
W guaranie znajdziemy specyficzną odmianę kofeiny zwaną guaraniną, która słynie ze swoich znakomitych właściwości energetyzujących, a także innych dodatnich działań, takich jak między innymi: poprawa sprawności umysłowej, koncentracji i pamięci, redukcja stresu, stabilizacja nastroju, nasilanie termogenezy i przyspieszanie metabolizmu, eliminowanie zaburzeń libido, poprawa odporności, dobroczynny wpływ na układ krążenia. Istotnym atutem guarany jest długotrwałe działanie oraz brak negatywnych skutków ubocznych, jakie niekiedy występują po kofeinie z kawy.
Kakaowiec
Zawiera kofeinę, jak również inną substancję pobudzającą – teobrominę. Kakaowiec kojarzony jest głównie z kakao, popularnym brązowym proszkiem, który często dodajemy do mleka i deserów. Jednak ziarna kakaowca możemy też nabyć w całości albo w formie lekko rozdrobnionej.
W każdej postaci ziarno kakaowca dostarczy nam dawkę energii, wywoła efekt ożywienia fizycznego i psychicznego, poprawi samopoczucie, zredukuje zmęczenie oraz korzystnie wpłynie na pracę mózgu. Nie ulega jednak wątpliwości, że najsilniejszym działaniem wyróżniają się ziarna surowe, o niskim stopniu przetworzenia. Nasiona kakaowca możemy dodawać do koktajli, przekąsek, deserów, napojów na gorąco i zimno, możemy też jeść je jako drobną przegryzkę.
Inne zamienniki kawy wyposażone w właściwości pobudzające, ale niezawierające kofeiny
- żeń-szeń,
- tauryna,
- L-tyrozyna,
- Ginkgo biloba,
- korzeń maca,
- synefryna.
Kofeina – skutki uboczne
Kofeina jest substancją stosunkowo bezpieczną oraz raczej niezagrażającą naszemu zdrowiu i życiu. Dopiero przy wielkich dawkach spożywanych w krótkim czasie staje się ryzykowna. Za bezpieczną dawkę kofeiny uznaje się 300 mg w skali doby. Zaś dawka powyżej 500 mg na dzień kwalifikowana jest jako przedawkowanie.
Śmiertelna dawka kofeiny to około 150 mg na 1 kg masy ciała (czyli około 10 – 13 g), co w oznacza, że musielibyśmy wypić około 60 – 80 filiżanek kawy w niedługim czasie. To mało realne, choć oczywiście teoretycznie możliwe. Zatrucie kofeiną może jednak wystąpić już przy mniejszych dawkach np. 1500 lub 2000 mg.
Najczęstsze skutki uboczne związane ze zbyt wysokim spożyciem kofeiny to:
- zbyt silne pobudzenie,
- gonitwa myśli,
- niemożność skupienia uwagi, rozkojarzenie,
- kołatanie serca,
- bóle i zawroty głowy,
- drżenie rąk,
- drgawki,
- zimne poty,
- duszności,
- skoki ciśnienia,
- zdenerwowanie, drażliwość, agresywność,
- niepokój, lęk,
- zaburzenia snu,
- mdłości, wymioty,
- ból żołądka.
Co warto podkreślić, każdy z nas ma swoją własną tolerancję na kofeinę. Dla jednego dwie filiżanki dziennie to za dużo, dla innego 3 filiżanki to standard. Jedni po wypiciu napoju energetycznego odczuwają kołatanie serca i zimne poty, a inni jedynie lekkie pobudzenie.
Musimy więc sami zaobserwować, jak reagujemy na kofeinę i czy jest ona przez nas dobrze tolerowana, czy źle. W przypadku, gdy jednak odczuwamy negatywne skutki uboczne po kofeinie, lepiej z niej zrezygnować i spróbować podobnie działających, ale łagodniejszych substancji.
Dodają energii, pochłaniają tkankę tłuszczową, blokują apetyt –
Sprawdź Ranking Spalaczy Tłuszczu!
Źródła:
4 komentarze
Kawa to mój ukochany napój i bez niej nie mogłabym żyć 😛 Ale z drugiej strony mam z nią pewien problem od jakiegoś czasu. Jak za dużo jej wypiję, czuję się podenerwowana, mam jakieś dziwne zimne poty, serce mi łomocze i czasem boli mnie głowa. To chyba skoki ciśnienia. Fakt, że ostatnio 3 filiżanki na dzień to standard, a często bywa nawet więcej. Co zrobić, żeby móc się delektować ulubionym napojem ale bez tych skutków ubocznych? Może ma ktoś podobny dylemat?
@KitkaRuda – ja miałam bardzo podobny dylemat, z tym, że u mnie to już nadciśnienie wystąpiło, więc musiałam natychmiastowo ograniczyć kofeinę. Sięgnęłam po kawę bezkofeinową i Tobie też to radzę. Delektujesz się smakiem kawy ile chcesz, ale bez obawy o zdrowie. Jak trochę poszperasz, to zobaczysz, że jest tych kaw trochę, do wyboru, do koloru 🙂 Ja aktualnie robię tak, że wypijam jedną kawę kofeinową – rano, a później w ciągu dnia ze 2-3 filiżanki bezkofeinowej. Efekt jest taki, że ciśnienie mi się ustabilizowało i nie mam żadnych negatywnych objawów. Czyli w moim przypadku ta jedna filiżanka kawy z kofeiną z rana jest bezpieczna.
A ja tam mogę sobie pofolgować z kawusią :P, nawet wypijać 2-3 kubki kawy dziennie. Z tym, że ja zawsze miałam niskie ciśnienie, więc u mnie nawet wskazane jest picie kawy.
Patka29 – no przy niskim ciśnieniu to możesz sobie pozwolić. Ja znowu mam za wysokie i nawet po jednej mocnej kawie niekiedy zaczynam źle się czuć. Muszę bardzo uważać. Ostatnio preferuję guaranę w zastępstwie za kawę i powiem, że efekty są bardzo dobre. Dodaje energii, ale nie podnosi ciśnienia i nie powoduje pogorszenia samopoczucia, wręcz odwrotnie 🙂