Podagrycznik – właściwości lecznicze i działanie. Kiedy warto skorzystać z ziela podagrycznika pospolitego?

Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria) jako roślina lecznicza spopularyzowany został przez niemieckiego zielarza Johanna Kunzle na przełomie XIX i XX wieku. Swą nazwę podagrycznik zawdzięcza szczególnej skuteczności w leczeniu podagry, czyli dny moczanowej.

Listę cennych właściwości prozdrowotnych podagrycznika otwiera zdolność do rozpuszczania i neutralizowania soli kwasu moczowego, których nadmiar jest główną przyczyną podagry. Pomimo małej popularności i rzadkości stosowania podagrycznik jest dostępny dla każdego, jest to bowiem roślina często spotykana w naszym otoczeniu. Możemy zebrać ją samodzielnie i poddać procesowi suszenia albo też skorzystać z gotowych specyfików dostępnych w sklepach zielarskich i aptekach. Oprócz zwalczania dny moczanowej podagrycznik pomaga w problemach z trawieniem, stawami i drogami moczowymi. Jest też dobrym roślinnym kosmetykiem. Kiedy i jak stosować podagrycznik?

Podagrycznik (Aegopodium podagraria) – dla zwolenników ziołolecznictwa niezwykłe zioło, dla farmerów uciążliwy chwast

Podagrycznik pospolity to roślina niezwykle silna i odporna na niesprzyjające warunki. Ma małe wymagania glebowe i klimatyczne. Jest ekspansywna i szybko się rozprzestrzenia za pomocą gęstej sieci kłączy i rozłogów. Często pojawia się na polach uprawnych i w ogrodach, gdzie jest niestety trudna do wyplenienia. Z uwagi na szybkość opanowywania terenu i dużą konkurencyjność w stosunku do uprawianych gatunków podagrycznik pospolity przez rolników jest uznawany za chwast. Mimo swoich wad ma wiele przymiotów, zwłaszcza w kontekście zdrowia. Dzięki bogatemu składowi przez zielarzy jest uznawana za skarb.

Podagrycznik jest rośliną wieloletnią i należy do rodziny selerowatych. Rośnie dziko na terenach Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce jest bardzo pospolity. Spotkać go można m.in. na przydrożach, w lasach, na łąkach, polach, w zaroślach, na terenach ruderalnych.

Historia podagrycznika sięga starożytności. Już wtedy był znany i używany jako środek leczniczy na wiele przypadłości, między innymi na rwę kulszową, podagrę i żylaki. W średniowieczu był ceniony głównie za swoje właściwości przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, a także za walory kulinarne. Często hodowany był w ogrodach przyklasztornych.

Podagrycznik jest nie tylko rośliną leczniczą. Znajduje zastosowanie również w kuchni. Młode liście i łodygi podagrycznika są jadalne i stanowią ciekawy dodatek do sałatek, zup, gulaszy, duszonych warzyw. Roślina charakteryzuje się korzennym smakiem i marchewkowym zapachem, co czyni ją atrakcyjnym i niebanalnym składnikiem potraw.

Jak wygląda podagrycznik?

Łodyga podagrycznika jest wzniesiona, sztywna i segmentowana i osiąga wysokość od 30 nawet do 100 cm. Na łodydze rosną trójdzielne, jajowate lub sercowate, ząbkowane liście. Roślina kwitnie od czerwca do lipca, wytwarzając białe drobne kwiaty. Kwiaty są zebrane w kwiatostany w formie baldachów, co jest typowe dla roślin z rodziny selerowatych. Kwiaty podagrycznika są małe i niepozorne, ale bardzo intensywnie pachną, co przyciąga do nich rzesze owadów.

Podagrycznik pospolity często mylony jest z dzięglem leśnym (Aegopodium podagraria) ze względu na podobieństwo wizualne. Jednak istnieją między nimi pewne różnice. Dzięgiel leśny ma bardziej skomplikowany układ liściowy, a jego kwiatostany są gęstsze i bardziej zwarte niż u podagrycznika. Ponadto dzięgiel leśny ma charakterystyczny zapach czosnku, podczas gdy podagrycznik nie posiada takiego aromatu.

Inna roślina, z którą podagrycznik pospolity często jest mylony, to barszcz zwyczajny (Aegopodium podagraria). Różnią się one przede wszystkim wyglądem liści oraz kwiatostanami. Barszcz zwyczajny ma liście trójdzielne, podobnie jak podagrycznik, jednak są one dłuższe i węższe. Kwiaty barszczu są większe od kwiatów podagrycznika.

Jakie składniki aktywne zawiera podagrycznik pospolity?

Ziele podagrycznika jest zasobne w cenne składniki aktywne, dzięki którym wykazuje różnorodne działania lecznicze. Są to m.in. poliacetyleny, terpenoidy, makro- i mikroelementy oraz rozmaite związki fenolowe.

Wśród składników podagrycznika na szczególną uwagę zasługują falkarinol, falkarinon i falkarindiol. Są to główne biologicznie aktywne związki o działaniu przeciwzapalnym, antybakteryjnym i przeciwzakrzepowym. Występują one nie tylko w podagryczniku, ale i w innych roślinach z rodziny selerowatych, zarówno tych dziko rosnących roślinach zielnych, jak i w warzywach takich jak marchew, pietruszka i seler.

Dzięki wyjątkowemu zestawowi substancji aktywnych podagrycznik wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, niweluje stany zapalne dróg moczowych, uczestniczy w eliminowaniu nadmiaru kwasu moczowego w organizmie, a także pomaga zwalczać dolegliwości na tle metabolicznym, w tym cukrzycę typu 2.

Najważniejsze składniki bioaktywne obecne w podagryczniku pospolitym:

• falcarinol,
• falcarindiol,
• glikozydy flawonolowe,
• olejki eteryczne,
• karotenoidy,
• monoterpeny,
• seskwiterpeny,
• witamina C,
• witamina E,
• minerały (żelazo, potas, wapń, bor, miedź, mangan),
• kwasy fenolowe,
• kumaryny,
• flawonoidy (hiperozyd, kemferol, izokwercetyna).

Podagrycznik – właściwości lecznicze

Badania wykazały, że ekstrakty z liści podagrycznika mają silne właściwości antyoksydacyjne, przez co przeciwdziałają stresowi oksydacyjnemu komórek. Dzięki tej właściwości roślina stanowi dodatkową obronę przeciw chorobom cywilizacyjnym, takim jak nowotwory, cukrzyca, choroby układu krążenia, a także przeciwdziała przedwczesnemu starzeniu się organizmu.

Codziennie picie herbaty z podagrycznika to znany sposób na łagodzenie objawów hemoroidów (zioło ułatwia odpływ krwi z żylaków odbytu). Z uwagi na właściwości odkażające napary z podagrycznika są również pomocne w przypadku problemów z pęcherzem i nerkami.

Oto lista właściwości leczniczych podagrycznika, dzięki którym to niezwykłe ziele może być używane jako naturalny środek wspomagający zdrowie:

• posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze,
• wspomaga pracę układu pokarmowego,
• stymuluje oczyszczanie organizmu z toksyn,
• usprawnia przemianę materii,
• ma działanie antyreumatyczne,
• ułatwia usuwanie nadmiaru płynów z organizmu,
• dba o prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego,
• przyspiesza gojenie ran,
• korzystnie wpływa na wzrok,
• ma silne właściwości przeciwzapalne,
• pomaga zwalczać dnę moczanową,
• wspiera czynność wątroby i nerek.

Podagrycznik na podagrę (dnę moczanową)

Podagrycznik od setek lat stosowany jest w medycynie ludowej jako środek wspomagający leczenie podagry. Podagra, zwana również dną moczanową, jest rodzajem zapalenia stawów, które charakteryzuje się nagłymi, silnymi atakami bólu, zaczerwienieniem i obrzękiem stawów. Główną przyczyną podagry jest nadmiar kwasu moczowego w organizmie. Kwas ten krystalizuje się w stawach, powodując ból i stan zapalny.

Tradycyjne zastosowanie podagrycznika w leczeniu podagry wynika z jego właściwości diuretycznych, dzięki którym pomaga w eliminacji nadmiaru kwasu moczowego z organizmu (poprzez stymulowanie funkcji nerek i zwiększenie produkcji moczu). Co więcej, zawarte w roślinie związki, takie jak poliacetyleny (falkarinol i falkarindiol), wykazują działanie przeciwzapalne, co może przyczyniać się do łagodzenia objawów podagry.

Podagrycznik na układ pokarmowy

Zawarte w podagryczniku olejki eteryczne i związki fenolowe stymulują wydzielanie soków trawiennych, dzięki czemu zioło ułatwia proces trawienia. Podagrycznik może też delikatnie stymulować ruchy jelit, przez co może być pomocny w regulowaniu wypróżnień.

Składniki aktywne takie jak falkarinol, falkarinon i falkarindiol redukują stany zapalne w przewodzie pokarmowym, co może być szczególnie korzystne przy zespole jelita drażliwego i tym podobnych problemach. Co więcej, dzięki właściwościom antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym podagrycznik wspiera eliminację szkodliwych mikroorganizmów z przewodu pokarmowego.

Podagrycznik na wątrobę

Badania naukowe zwracają uwagę na potencjalne działanie hepatoprotekcyjne podagrycznika, czyli zdolność do ochrony wątroby przed uszkodzeniami. Ekstrakty z liści podagrycznika wykazują silne działanie antyoksydacyjne, dzięki czemu chronią komórki wątroby przed stresem oksydacyjnym. Wstępne badania wskazują, że podagrycznik może mieć też zdolność do ochrony wątroby przed uszkodzeniami wywołanymi przez różne toksyny.

Związki aktywne zawarte w podagryczniku, takie jak poliacetyleny, wspierają naturalne procesy detoksykacyjne wątroby. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym podagrycznik przyczynia się też do zmniejszenia stanów zapalnych w wątrobie.

Podagrycznik na hemoroidy

Podagrycznik usprawnia krążenie krwi w obrębie żylaków odbytu i stymuluje odpływ krwi z z tego obszaru, co przyczynia się do zmniejszenia wielkości guzków krwawniczych i redukcji bólu i obrzęku.

Podagrycznik aktywnie niweluje też stany zapalne związane z występowaniem hemoroidów. Co więcej, napary z podagrycznika działają odkażająco, co jest korzystne w przypadku drobnych ran i pęknięć skóry, które często towarzyszą hemoroidom.

Podagrycznik – właściwości moczopędne. Podagrycznik jako kompleksowe wsparcie dla układu moczowego

Podagrycznik wykazuje dobre właściwości moczopędne, dzięki którym wspiera układ moczowy i pomaga w eliminacji nadmiaru płynów, zbędnych produktów przemiany materii i toksyn z organizmu. Jest to szczególnie korzystne w przypadku nadciśnienia tętniczego, chorób nerek, podagry, problemów z oddawaniem moczu oraz zaburzeń metabolicznych i hormonalnych. Ze względu na działanie przeciwzapalne i antybakteryjne jest też cenną pomocą w przypadku zapalenia pęcherza moczowego i cewki moczowej.

W nietrzymaniu moczu i innych problemach z drogami moczowymi cenną pomocą może być również wieloskładnikowy suplement diety UrinoFix.

Podagrycznik na skórę. Właściwości regenerujące i antyseptyczne podagrycznika

Działanie podagrycznika na skórę jest wielokierunkowe. Świeże liście podagrycznika przykładane bezpośrednio na skórę wykazują doskonałe właściwości odbudowujące uszkodzoną tkankę. Okłady z naparów z suszonego ziela podagrycznika mają głównie działanie oczyszczające i przeciwdrobnoustrojowe.

Jak podagrycznik działa na skórę:

• spowalnia proces starzenia skóry,
• stymuluje proces regeneracji skóry,
• przyspiesza gojenie ran,
• jest pomocny przy owrzodzeniach i infekcjach skórnych,
• zwalcza bakterie i grzyby bytujące na skórze,
• ma działanie przeciwtrądzikowe,
• rewitalizuje skórę i polepsza jej wygląd.

Podagrycznik na stawy, właściwości przeciwzapalne podagrycznika

Podagrycznik ma korzystny wpływ na kondycję stawów, szczególnie w przypadku zapalenia stawów, reumatyzmu, artretyzmu i nadmiernej kumulacji kwasu moczowego w stawach. Dzięki związkom poliacetylenowym aktywnie uczestniczy w wygaszaniu stanów zapalnych w obrębie stawów, a co za tym idzie niweluje dolegliwości bólowe i obrzęki oraz poprawia zdolności motoryczne. Ze względu na silne działanie przeciwzapalne roślina może stanowić cenne wsparcie dla osób borykających się z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Jak i kiedy zbierać podagrycznik?

Odpowiedni czas zbioru i metoda są niezwykle istotne, jeśli zależy nam na zachowaniu pełni właściwości leczniczych podagrycznika pospolitego.

Najlepszy czas na zbiory podagrycznika to wczesne lato, ale jeszcze przed kwitnieniem. Najcenniejszym surowcem zielarskim są młode liście podagrycznika. Wyróżniają się dużym nasyceniem substancji czynnych i wysoką aktywnością biologiczną. Można też zbierać korzenie rośliny, jednak w innym okresie niż liście, mianowicie jesienią, po opadnięciu liści, lub też wczesną wiosną, przed rozpoczęciem fazy wzrostu.

Podczas zbierania należy uważać, aby nie uszkodzić rośliny. Liście należy delikatnie odcinać, a korzenie ostrożnie wykopywać. Zebrane części rośliny powinny być suszone w przewiewnym i cienistym miejscu, aby nie straciły swoich właściwości leczniczych. Po wysuszeniu należy je przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, z dala od światła i wilgoci.

Pamiętajmy, aby zawsze zbierać rośliny z czystych, niezanieczyszczonych obszarów i mieć pewność co do ich identyfikacji. Przed użyciem podagrycznika w celach leczniczych warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą do spraw fitoterapii.

Jak zrobić napar z podagrycznika?

Zbierz młode liście podagrycznika i dokładnie wysusz lub kup gotowy susz ziołowy w sklepie zielarskim lub aptece. W celu przygotowania jednorazowej porcji naparu należy 1 łyżkę ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody. Następnie należy pozostawić napar do naciągnięcia pod przykryciem przez około 10-15 minut. Dzięki temu zostaną uwolnione duże ilości składników aktywnych.

Po upływie czasu parzenia należy przecedzić napar przez sitko, aby usunąć resztki rośliny. Napar jest gotowy do picia.

Jak często pić podagrycznik?

Napary z podagrycznika można spożywać 2-3 razy dziennie, najlepiej przed posiłkami.

Zazwyczaj kuracja naparem z podagrycznika trwa około 4 tygodni. Po tym czasie zaleca się przerwę. Po krótkiej przerwie, w razie potrzeby, można znów sięgnąć po podagrycznik. Warto jednak mieć na uwadze, że wskazówki te są jedynie ogólnymi rekomendacjami i mogą różnić się w zależności od indywidualnych potrzeb, stanu naszego zdrowia i zaleceń specjalisty.

Podagrycznik – przeciwwskazania do stosowania podagrycznika

Jak każde zioło, podagrycznik pospolity ma pewne przeciwwskazania do stosowania. Przede wszystkim nie jest zalecany dla kobiet w ciąży i karmiących. Powinny go też unikać osoby z alergią na rośliny z rodziny selerowatych.

Ze względu na właściwości moczopędne podagrycznik może wpływać na funkcjonowanie nerek, dlatego osoby z poważniejszymi problemami nerkowymi powinny zachować ostrożność. Z uwagi na potencjalne działanie immunomodulujące, osoby z chorobami autoimmunologicznymi powinny być ostrożne przy stosowaniu podagrycznika.

O czym również warto wiedzieć, podagrycznik może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, w tym z lekami przeciwzakrzepowymi i diuretykami. Dlatego przed zastosowaniem podagrycznika pacjenci przyjmujący jakiekolwiek produkty farmaceutyczne, powinni skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Podagrycznik – skutki uboczne

W nielicznych przypadkach podagrycznik może wywoływać pewne skutki uboczne, takie jak: podrażnienia skóry, wysypki, świąd, problemy trawienne, nudności, wymioty, biegunka, zgaga, wzdęcia, skurcze brzucha.

Źródła:

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34959734
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36297734
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17574359
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33353137