Problem z pęcherzem, zapalenie pęcherza moczowego – jak radzić sobie z uporczywymi objawami?

W ostatnich latach dolegliwości ze strony dróg moczowych są jednym z najpowszechniejszych problemów zdrowotnych. Dotykają coraz większą rzeszę ludzi, zarówno młodych, jak i starszych, negatywnie wpływając na jakość ich życia. Choć często temat problemów z pęcherzem traktowany jest jak tabu, nie można go bagatelizować. Zdrowie układu moczowego jest niezwykle istotne dla pracy całego organizmu. Nieleczone zakażenia w obrębie dróg moczowych mogą prowadzić do niebezpiecznych powikłań. Nawracające problemy z układem moczowym znacząco pogarszają też komfort życia i stają się coraz bardziej uporczywe, dlatego warto wyeliminować je jak najszybciej. Dowiedz się, jakie są najczęstsze dolegliwości związane z drogami moczowymi, jak się objawiają, dlaczego się pojawiają i jak je skutecznie zwalczać.

Przeziębienie pęcherza, nietrzymanie moczu, zapalenie cewki moczowej – jakie są najczęstsze dolegliwości ze strony dróg moczowych?

Główną funkcją układu moczowego jest produkcja, przechowywanie i wydalanie moczu, wraz z którym zostają usuwane z organizmu zbędne produkty przemiany materii. Mocz wytwarzany jest w nerkach, następnie poprzez moczowody trafia do pęcherza, gdzie przez jakiś czas jest magazynowany, po czym zostaje wydalony przez cewkę moczową podczas czynności oddawania moczu.

W normalnych warunkach drogi moczowe ponad zwieraczem pęcherza moczowego są jałowe i wolne od drobnoustrojów. Niekiedy jednak dochodzi do wniknięcia szkodliwych mikroorganizmów w głąb dróg moczowych, po czym ulegają one namnażaniu, co skutkuje wywiązaniem się stanu zapalnego i wielu dokuczliwych objawów.

Najpowszechniej występujące dolegliwości związane z układem moczowym to:

• Zapalenie pęcherza moczowego – najczęstsza przypadłość związana z układem moczowym, przeważnie wywołana przez bakterie E. coli i objawiająca się głównie ciągłym parciem na pęcherz, pieczeniem przy oddawaniu moczu i częstomoczem.
• Zapalenie cewki moczowej – pojawia się w wyniku zakażenia, a jego główne symptomy to swędzenie przy ujściu cewki moczowej, częstomocz oraz upławy lub wyciek z cewki moczowej.
• Kamienie nerkowe – objawiają się przede wszystkim nagłymi, ostrymi, silnymi bólami w plecach, ich przyczyny to głównie picie za małej ilości płynów, za dużo szczawianów i puryn w diecie oraz dieta wysokobiałkowa.
• Nietrzymanie moczu – może być spowodowane osłabieniem mięśni dna miednicy, zakażeniami dróg moczowych, przebytymi porodami, urazami, zaburzeniami psychicznymi i innymi czynnikami.
• Zapalenie nerek – poważny problem zdrowotny, przeważnie wywołany infekcją i objawiający się gorączką, bólem lędźwiowym, dreszczami, nudnościami, wymiotami.

Zdecydowanie najczęstszym spośród wymienionych problemem jest zapalenie pęcherza. Ponieważ w pęcherzu magazynowany jest mocz (a czasem wręcz w nim zalega), organ ten jest miejscem, w którym łatwo dochodzi do namnażania drobnoustrojów i rozwoju infekcji.

Dlatego w celu zapobiegania problemom z pęcherzem jednym z podstawowych działań jest niedopuszczanie do dłuższego zalegania w nim moczu. Zaleca się też spożywanie dużo płynów tudzież środków moczopędnych w celu systematycznego wypłukiwania patogenów i samooczyszczania się dróg moczowych.

Przyczyny zapalenia pęcherza

Zakażenia układu moczowego mogą powstawać w wyniku działania różnych czynników, jednak przeważnie pojawiają się w efekcie inwazji drobnoustrojów. Najczęściej jest to bakteria Escherichia coli (pałeczka kałowa). Występuje ona naturalnie w jelicie grubym człowieka. Gdy dojdzie do przeniesienia bakterii z okolic odbytu do cewki moczowej, może wywiązać się infekcja.

Jak pokazują statystyki, stany zapalne dróg moczowych częściej dotykają kobiet niż mężczyzn. Dlaczego tak się dzieje? Ma to związek z uwarunkowaniami anatomicznymi. Cewka moczowa u u kobiet jest krótsza niż u mężczyzn, a pochwa i odbyt znajdują się w bliskim sąsiedztwie z ujściem cewki moczowej, co ułatwia drobnoustrojom przedostawanie się do dróg moczowych.

U mężczyzn ryzyko pojawienia się zapalenia pęcherza rośnie po 50-60 roku życia, co ma związek z rozrostem prostaty. U kobiet ryzyko problemów z pęcherzem wzrasta po menopauzie z uwagi na obniżenie poziomu estrogenów i zmieniony skład flory bakteryjnej śluzówki pochwy.

Jakie są najczęstsze przyczyny problemów z pęcherzem i główne czynniki ryzyka:

• zakażenie bakterią E.coli,
• zakażenie bakteriami: Staphylococcus aureus, Enterococcus spp., Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa,
• zakażenie niektórymi odmianami wirusów i grzybów,
• choroby prostaty (gruczołu krokowego) u mężczyzn,
• wielokrotne porody,
• okres klimakterium,
• nieprawidłowości w budowie narządów rodnych,
• obecność cewnika,
• stosowanie środków dopochwowych,
• inne choroby (np. cukrzyca, kamica moczowa),
• stosowanie niektórych leków (np. antybiotyków, leków steroidowych, leków immunosupresyjnych),
• brak odpowiedniej higieny,
• częste zaparcia,
• silne przeziębienie, przemarznięcie,
• otyłość,
• osłabiona odporność,
• podeszły wiek.

Najczęstsze objawy infekcji układu moczowego, rozpoznanie zapalenia pęcherza

Dokuczliwe objawy ze strony dróg moczowych to dla nas komunikat wskazujący na istniejący problem z pęcherzem. Sygnalizuje on potrzebę pilnej interwencji. Pamiętajmy, że zbagatelizowane zapalenie pęcherza może przerodzić się w poważniejszy problem zdrowotny. Poniżej znajduje się zestawienie najczęstszych objawów, które mogą wskazywać na infekcje dolnych dróg moczowych:

• ból podczas oddawania moczu (w okolicy cewki moczowej) – ból, uczucie dyskomfortu, świąd lub pieczenie podczas oddawania moczu to najczęściej obserwowane objawy toczącego się stanu zapalnego w dolnych drogach moczowych,
• częste parcie na pęcherz (tzw. parcie na mocz) – uczucie ciągłej konieczności oddawania moczu nawet przy małej lub umiarkowanej ilości spożywanych płynów,
• częste oddawanie niewielkich ilości moczu – nagłe, silne parcie na pęcherz i częste wizyty w toalecie skutkujące każdorazowym oddawaniem jedynie niewielkiej ilości moczu,
• krwiomocz – widoczna krew w moczu może być objawem problemów z pęcherzem, kamieni nerkowych lub nawet poważniejszych schorzeń takich jak rak,
• nietrzymanie moczu, problem z kontrolowaniem wypływu moczu z cewki moczowej, popuszczanie moczu,
• mętny mocz,
• ostry zapach moczu,
• pogorszenie samopoczucia,
• drażliwość,
• ból lędźwiowy (ból w dolnej części pleców, w okolicy nerek),
• ból podczas stosunków seksualnych,
• stały lub często występujący ból w podbrzuszu lub okolicy miednicy.

Zakażenia układu moczowego – leczenie, badania

Zakażenia układu moczowego wymagają szybkiej diagnozy i skutecznego leczenia, inaczej infekcje mogą nawracać i skutkować powikłaniami. Proces diagnozy zazwyczaj rozpoczyna się od dokładnego wywiadu z pacjentem i analizy charakterystycznych objawów, następnie, w razie potrzeby, zlecane są badania moczu.

Diagnoza zapalenia pęcherza zwykle przebiega w kilku krokach:

1. Wywiad i badanie fizykalne – lekarz przeprowadza rozmowę z pacjentem na temat stanu zdrowia i objawów, następnie przystępuje do oceny brzucha, opukiwania i badania palpacyjnego okolic jamy brzusznej i nerek, co przeważnie pozwala na dokonanie wstępnej diagnozy.
2. Badania moczu (badanie ogólne i posiew moczu) – próbka moczu jest poddawana analizie laboratoryjnej. Informacje na temat obecności bakterii, wirusów, białek, krwinek białych i czerwonych czy substancji zapalnych pozwalają określić rodzaj infekcji i stopień jej zaawansowania oraz dobrać odpowiednie metody leczenia.
3. Badania obrazowe – w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy infekcje są nawracające lub występują poważne objawy, lekarz może zalecić badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK), cystoskopia, pielografia, uretrografia czy badanie ultrasonograficzne (USG), by ocenić stan narządów moczowych.

Leczenie zapalenia pęcherza przeważnie opiera się na antybiotykoterapii, gdyż większość zakażeń to zakażenia bakteryjne.

Leki podawane w przypadku problemów z pęcherzem:

1. Antybiotyki – w przypadku zakażeń bakteryjnych antybiotyki to podstawowy środek zaradczy skutkujący szybkim wygaszeniem infekcji. Lekarz dobiera konkretne antybiotyki w zależności od szczepu bakterii obecnych w moczu (bazując na wynikach posiewu moczu).
2. Leki przeciwgrzybicze lub przeciwwirusowe – stosowane są w sytuacji gdy za infekcję odpowiadają grzyby lub wirusy.
3. Leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe – aby złagodzić ból i dyskomfort związany z zapaleniem pęcherza oraz znormalizować temperaturę ciała, stosuje się leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) takie jak ibuprofen, naproksen, kwas acetylosalicylowy.
4. Leki rozkurczowe – w przypadku silnych skurczów pęcherza i trudności z oddawaniem moczu zaleca się leki przeciwskurczowe, dzięki którym napięcie mięśni w obrębie układu moczowego ulega zmniejszeniu, co pozwala złagodzić dokuczliwe objawy.
5. Leki moczopędne (diuretyki) – nasilają produkcję moczu i zwiększają częstotliwość oddawania moczu, co sprzyja sprawniejszemu i szybszemu wypłukiwaniu szkodliwych drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenia dróg moczowych.

Infekcje dróg moczowych – powikłania

Wobec ryzyka wystąpienia groźnych powikłań infekcji w obrębie dróg moczowych, niezwykle istotną kwestią jest szybka diagnoza i wdrożenie skutecznego leczenia. Zaniedbanie tych problemów może prowadzić do poważnych i długotrwałych konsekwencji, dlatego też istotne jest skonsultowanie się z lekarzem już przy pierwszych objawach.

Jakie mogą być powikłania nieleczonych infekcji dróg moczowych?

• Rozprzestrzenienie się do nerek – ignorowanie objawów infekcji pęcherza może prowadzić do ich przeniesienia na nerki, co z kolei może spowodować niebezpieczne dla zdrowia odmiedniczkowe zapalenie nerek.
• Nawracanie infekcji – osoby cierpiące na nawracające infekcje dróg moczowych mogą doświadczać chronicznego dyskomfortu, a także zwiększonego ryzyka wystąpienia poważniejszych schorzeń, takich jak infekcje nerek.
• Kamienie nerkowe – powikłaniem przewlekłych infekcji dróg moczowych mogą być kamienie nerkowe. Tworzenie się kamieni jest związane z przekształcaniem się soli mineralnych w tkankach nerkowych.
• Rozprzestrzenienie się do prostaty – w przypadku mężczyzn infekcje dróg moczowych mogą prowadzić do zapalenia gruczołu krokowego, co jest bolesnym i potencjalnie poważnym problemem zdrowotnym.
• Nietrzymanie moczu – u niektórych osób infekcje dróg moczowych mogą prowadzić do osłabienia mięśni dna miednicy, co z kolei może skutkować nietrzymaniem moczu.
• Ryzyko wystąpienia urosepsy – w skrajnych przypadkach, szczególnie gdy infekcja nie jest odpowiednio kontrolowana, istnieje ryzyko rozwoju urosepsy – stanu zagrażającego życiu, który występuje, gdy bakterie przedostaną się do krwiobiegu.
• Zapalenie jelita grubego – infekcje dróg moczowych mogą czasem przenosić się do okolic jelita grubego, co może prowadzić do zapalenia jelita grubego i związanych z tym dolegliwości, takich jak biegunka czy ostre bóle brzucha.
• Zwiększone ryzyko wystąpienia roponercza, ropni nerek, ropni okołonerkowych i niewydolności nerek.

Zapobieganie zapaleniu dróg moczowych. Co robić, żeby uniknąć problemów z pęcherzem?

Żeby zminimalizować prawdopodobieństwo powstawania infekcji dróg moczowych, warto wprowadzić w życie te wskazówki:

• pij dużo płynów,
• gdy poczujesz parcie na pęcherz, od razu korzystaj z toalety, nie wstrzymuj moczu,
• myj narządy płciowe minimum raz dziennie, używaj specjalnego płynu do higieny intymnej,
• po stosunku płciowym opróżniaj pęcherz,
• w czasie menstruacji wymieniaj odpowiednio często tampony lub podpaski,
• podcieraj się w kierunku od przodu do tyłu, nie odwrotnie,
• nie doprowadzaj do wychłodzenia ciała, w sezonie zimowym ubieraj się odpowiednio ciepło.

Domowe sposoby na problemy z pęcherzem

Najbardziej cenionym domowym sposobem na problemy z pęcherzem jest regularne stosowanie ziół o działaniu moczopędnym, odkażającym i przeciwzapalnym. Są to między innymi:

• pokrzywa zwyczajna,
• szałwia,
• mniszek lekarski,
• nawłoć,
• brzoza,
• skrzyp polny,
• borówka brusznica.

Z wymienionych ziół można robić napary do picia lub stosować je do leczniczych nasiadówek. Warto też skorzystać z gotowych preparatów ziołowych wspierających zdrowie dróg moczowych (takich jak Cystenon) oraz zmniejszających problem nietrzymania moczu (np. UrinoFix).

Inny sprawdzony domowy sposób na problemy z drogami moczowymi to jedzenie żurawiny i picie soków z żurawiny oraz spożywanie pietruszki (zarówno korzenia pietruszki, jak i natki pietruszki) i pestek dyni.

Zapalenie pęcherza w ciąży

Zapalenie pęcherza moczowego u kobiet w ciąży to zjawisko dotyczące około 3-4% wszystkich pań w ciąży. Jest ono związane ze zmianami hormonalnymi i anatomicznymi zachodzącymi w ciele ciężarnych. Niewłaściwe leczenie lub brak leczenia może prowadzić do groźnych powikłań, z poronieniem włącznie.

Dlatego, jeśli wystąpią objawy zapalenia pęcherza u kobiety w ciąży, należy natychmiast zgłosić się do lekarza prowadzącego.

Źródła:

• https://www.healthline.com/health/bladder-infection-treatments
• https://www.cdc.gov/antibiotic-use/uti.html
• https://www.healthline.com/health/chronic-urinary-tract-infection
• https://www.healthline.com/health/urinary-tract-infection-adults