Żurawina – właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania. Kiedy warto sięgnąć po żurawinę?

Żurawina to amerykański owoc, który z uwagi na mocno kwaskowy smak, częściej stosowany jest jako dodatek do dań i deserów niż jako samodzielna przekąska. Żurawina znana jest także z licznych właściwości prozdrowotnych, przy czym wiele z nich zostało potwierdzone badaniami. Zawiera ogromne ilości bezcennych dla zdrowia polifenoli i wiele innych fitozwiązków. Wspiera serce i naczynia krwionośne, wykazuje pozytywny wpływ na układ trawienny. Ma silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, przez co sprawdza się w przypadku rozmaitych infekcji, w tym infekcji dróg moczowych. Dlaczego warto sięgać po żurawinę i w jakich dolegliwościach okaże się szczególnie pomocna?

Żurawina – kwaśny owoc o niebywałych mocach prozdrowotnych

Żurawina jest niewielką, zimozieloną krzewinką o długich, płożących pędach i należy do rodziny wrzosowatych. Ma drobne, owalne liście oraz osadzone na długich szypułkach, różowawe kwiaty, których płatki wygięte są do tyłu. Z wyglądu kwiaty przypominają głowy i dzioby żurawi, stad też wzięła się nazwa „żurawina”. Owoce żurawiny są czerwone, kształtem i rozmiarem przypominają jagody.

Żurawina rośnie głównie na torfowiskach, w borach bagiennych i górskich lasach. Lubi gleby kwaśne o wysokim stopniu zawilgocenia. Roślina wywodzi się najprawdopodobniej z Kanady i północnej części Stanów Zjednoczonych. W stanie dzikim spotykać ją można również w niektórych rejonach Europy i Azji. Uprawy żurawiny zlokalizowane są dziś w bardzo wielu krajach. Najczęściej uprawianą odmianą jest żurawina wielkoowocowa. Sporą popularnością cieszy się również żurawina błotna i żurawina drobnoowocowa.

Żurawina, podobnie jak wiele innych roślin leczniczych, posiada wielowiekową tradycję. Amerykańscy Indianie stosowali ją m.in. jako remedium na zakażenia i zatrucia oraz jako środek do przemywania ran. W medycynie ludowej wykorzystywana była na biegunki i infekcje dróg moczowych. Podawano ją także w przypadku szkorbutu i osłabienia. W Europie żurawina upowszechniła się w XIX wieku.

Żurawina wyróżnia się intensywnym, cierpko-kwaskowym smakiem. Suszone owoce żurawiny są popularną przekąską i dodatkiem do dań. Ze świeżych owoców żurawiny robi się sos, konfiturę i prozdrowotne soki. Z uwagi na zasobny skład żurawina znalazła szerokie zastosowanie w farmaceutyce, kosmetyce i fitoterapii. Surowcem leczniczym są liście i owoce żurawiny.

Skład żurawiny

Żurawina składa się głównie z wody. Stanowi ona około 87% objętości owoców. Resztę stanowią drogocenne składniki, w tym błonnik pokarmowy (zarówno rozpuszczalny w formie pektyn, jak i nierozpuszczalny), białko, witaminy i minerały.

Żurawina jest owocem niskokalorycznym. 100 g dostarcza zaledwie 46 kcal. Indeks glikemiczny żurawiny wynosi 45. Jednakże w przypadku suszonej żurawiny kaloryczność i indeks glikemiczny są wyższe.

Żurawina jest kopalnią witaminy C. Są w niej też rzadko spotykane proantocyjanidy typu A, dzięki którym owoc ten wykazuje silne właściwości przeciwzapalne (np. w obrębie układu krwionośnego i moczowego). Zawarte w owocach żurawiny polifenole mają zaś bardzo wysoki potencjał antyoksydacyjny. Co warto podkreślić, żurawina zawiera też sporą ilość kwasu benzoesowego, dzięki któremu jest skutecznym naturalnym środkiem odkażającym i przeciwdrobnoustrojowym.

Główne składniki żurawiny niosące ze sobą korzyści dla naszego organizmu to:

• antocyjany,
• karotenoidy,
• flawonoidy,
• garbniki,
• proantocyjanidyny,
• kwasy organiczne,
• witamina C,
• witamina E,
• witaminy z grupy B,
• cynk,
• potas,
• żelazo,
• wapń,
• magnez,
• fosfor,
• jod,
• selen,
• mangan,
• miedź.

Żurawina – właściwości lecznicze

Dzięki proantocyjanidynom, polifenolom, antocyjanom i karotenoidom żurawina wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne. Zwalcza wolne rodniki, zanim te zaczną wpływać w sposób niszczycielski na komórki. Stres, używki, zła dieta, smog i inne czynniki cywilizacyjne przyczyniają się do wzrostu poziomu wolnych rodników w organizmie. Jeśli jest ich za dużo, zaczynają uszkadzać zdrowe komórki, powodować ich przedwczesne obumieranie lub niebezpieczne mutacje.

Żurawina należy do grupy produktów żywnościowych najbardziej nasyconych antyoksydantami. Spożywana często pozwala regularnie pozbywać się szkodliwych wolnych rodników z ustroju. Pozytywny wpływ żurawiny na organizm jest jednak dużo bardziej złożony.

W składzie żurawiny znajdują się substancje o działaniu moczopędnym, dzięki którym roślina pozwala sprawniej pozbywać się toksycznych substancji i drobnoustrojów z organizmu. Są w niej też liczne flawonoidy, w tym kwercetyna, które wzmacniają, uelastyczniają i uszczelniają naczynia krwionośne oraz chronią serce. Antyoksydanty zawarte w żurawinie pomagają normować poziom cholesterolu i obniżają ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, a potas i magnez stoją na straży prawidłowego ciśnienia krwi.

Spośród dobroczynnych właściwości żurawiny trzeba wymienić hamowanie procesów starzenia organizmu i przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym, w tym nowotworom, chorobom stawów, cukrzycy, co również ma związek z dużym stężeniem antyoksydantów w tych owocach. Zarówno antyoksydanty, jak i witamina C, cynk, selen oraz inne składniki witaminowe i mineralne spawają, że żurawina to także dobry sposób na podniesienie odporności organizmu.

Mnogość związków garbnikowych w owocach żurawiny sprawia, że ma ona bardzo dobre właściwości bakteriobójcze. Przeciwdziała zarówno namnażaniu, jak i osiedlaniu się złych bakterii w organizmie. Pomaga tym samym szybciej zwalczać stany zapalne i infekcje. Ponieważ żurawina działa antybakteryjnie i antyseptycznie, coraz głośniej mówi się o jej skuteczności w zwalczaniu zakażeń dziąseł, jamy ustnej, górnych dróg oddechowych, układu pokarmowego i dróg moczowych (np. spowodowanych przez paciorkowce, bakterie Helicobacter pylori i bakterie Escherichia coli).

Żurawina na pęcherz, żurawina na układ moczowy

Żurawina zawiera kwas benzoesowy, który obniżając pH moczu, utrudnia bakteriom zasiedlanie dróg moczowych, tym samym ogranicza ich wzrost i rozwój. Żurawina posiada ponadto duże ilości garbników i polifenoli, za sprawą których stan zapalny zostaje szybciej wygaszony, a drogi moczowe odkażone. Działając moczopędnie, żurawina wpływa na szybszą eliminację patogenów z układu moczowego.

Dzięki tym właściwościom żurawina jest uznawana za jeden z najlepszych naturalnych środków wspomagających zwalczanie infekcji dróg moczowych, w tym zapalenia pęcherza i cewki moczowej. Jeśli nękają nas nawracające zakażenia dróg moczowych, warto żurawinę spożywać nie tylko kiedy jesteśmy w stanie infekcji, ale także profilaktycznie (np. w formie suszonej lub soku).

Żurawina na prostatę i problemy z oddawaniem moczu

Żurawina nasila produkcję moczu, ułatwia opróżnianie pęcherza i poprawia przepływ moczu. Ma jednocześnie dobre właściwości przeciwzapalne. Dlatego preparaty z wyciągami z żurawiny są polecane w przypadku łagodnego przerostu prostaty u panów i problemów z oddawaniem moczu, które na ogół towarzyszą tej dolegliwości.

Jednym z najbogatszych pod względem składu i najsilniejszych w działaniu suplementów diety z żurawiną dla mężczyzn jest Prostoxalen. Wspomaga zdrowie prostaty, a równocześnie uwalnia od dokuczliwych objawów ze strony dróg moczowych, takich jak częste wizyty w toalecie, osłabiony i przerywany strumień moczu, trudność w zainicjowaniu oddawania moczu, uczucie ciągłego parcia na pęcherz.

Żurawina na infekcje intymne

Ze względu na dobre właściwości odkażające spożywanie żurawiny lub preparatów zawierających ekstrakty z żurawiny jest zalecane w przypadku infekcji intymnych. Ogranicza namnażanie bakterii i grzybów chorobotwórczych, przyspiesza likwidację ognisk zakażenia, działa przeciwzapalnie. Ułatwia też oddawanie moczu i łagodzi dolegliwości bólowe związane z infekcją.

Żurawina a poziom cukru we krwi

Żurawina, dzięki dużej zawartości błonnika pokarmowego, pozytywnie wpływa na gospodarkę węglowodanową w organizmie, spowalnia wchłanianie glukozy do krwiobiegu i przyczynia się do normalizacji poziomu cukru. Ponieważ ma niski indeks glikemiczny, może być stosowana przez osoby z cukrzycą typu 2. Diabetycy powinni jednak uważać na ilości spożywanej żurawiny, szczególnie tej suszonej (ma wyższy indeks glikemiczny). 1 garść żurawiny dziennie wystarczy.

Żurawina – zastosowanie. Kiedy szczególnie warto stosować żurawinę?

Żurawina nieczęsto gości w naszych jadłospisach. Jest owocem kwaśnym i nie tak atrakcyjnym dla podniebienia jak inne owocowe smakołyki. Niemniej jednak doskonale sprawdza się jako dodatek do dań, przekąska i zamiennik dla słodyczy. Poza tym jest bardzo wartościowa pod względem zdrowotnym i warto sięgać po nią jak najczęściej.

Z uwagi na właściwości antyseptyczne, wzmacniające i antybakteryjne bardzo często żurawina stosowana jest w przypadku wszelakich zakażeń, przeziębień oraz osłabionej odporności. Natomiast ze względu na właściwości antyoksydacyjne, żurawina wykorzystywana jest jako środek prewencyjny przeciwko chorobom cywilizacyjnym.

Kiedy warto sięgnąć po żurawinę? Sprawdzi się w celu:

• wzmocnienia organizmu, aktywizacji układu odpornościowego, zmniejszenia podatności na infekcje,
• szybszego zażegnania stanu zapalnego dróg moczowych,
• złagodzenia objawów zapalenia pęcherza,
• złagodzenia objawów łagodnego przerostu prostaty,
• poprawy poziomu cholesterolu,
• profilaktycznej ochrony przed nowotworami, chorobami serca, miażdżycą i innymi schorzeniami cywilizacyjnymi,
• wzmocnienia zębów, kości, stawów,
• usprawnienia procesów trawiennych,
• poprawy pracy jelit, złagodzenia zaparć, wzdęć, a także biegunek,
• detoksykacji organizmu,
• szybszego zażegnania zakażenia,
• zahamowania rozwoju szkodliwych bakterii, wirusów, grzybów,
• wzmocnienia ochrony przed alergiami.

Żurawina w ciąży

Żurawina w formie świeżych lub suszonych owoców albo soku może być stosowana w ciąży. Zmniejsza ryzyko infekcji dróg moczowych, wzmacnia organizm, dodaje witalności, oczyszcza z toksyn i dostarcza szeroką gamę ważnych dla kobiet ciężarnych witamin i minerałów. Jednak należy pamiętać, aby spożywać żurawinę z umiarem. Kapsułki i tabletki z żurawiną nie powinny być zażywane przez kobiety w ciąży bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

Żurawina – przeciwwskazania. Kiedy nie powinno się jeść żurawiny?

Żurawina to wysoce prozdrowotny owoc, który jednak z uwagi na silną aktywność w obrębie organizmu nie powinien być stosowany przez każdego. Przede wszystkim muszą na nią uważać pacjenci zażywający leki z warfaryną i innymi substancjami przeciwzakrzepowymi (zmniejszającymi krzepliwość krwi). W połączeniu z tego rodzaju środkami żurawina podwyższa ryzyko krwotoków.

Spożywania żurawiny powinny także unikać osoby chorujące na kamicę nerkową. Z uwagi na zawartość szczawianów (które blokują wchłanianie wapnia w jelitach) żurawina nie jest też zalecana dla osób z niedoborami wapnia, w tym chorujących na osteoporozę. Należy również zachować ostrożność przy stosowaniu żurawiny w przypadku zwężenia dróg moczowych.

Osoby z cukrzycą powinny ograniczyć ilości spożywanej żurawiny ze względu na zawartość cukrów prostych w tym owocu. Nie trzeba jednak z niej całkowicie rezygnować. Wręcz ze względu na wysoki potencjał antyoksydacyjny warto włączyć ją do menu. Nie jest rekomendowana jedynie w nadmiarze. Na tle innych owoców żurawina zawiera stosunkowo niewiele cukrów prostych.

Świeża żurawina – jak spożywać?

Żurawina ma bardzo szerokie zastosowanie w kuchni. Wyróżnia się mocnym, wyrazistym, kwaskowym smakiem oraz dużą zawartością pektyn (frakcja błonnika będąca naturalnym klejem i zagęstnikiem). Dzięki temu jest wręcz idealnym surowcem do produkcji konfitur, dżemów, galaretek i kisieli.

Na bazie żurawiny można przygotować również sos. Wystarczy podgotować świeże owoce żurawiny, dodać cukier, trochę soku pomarańczowego, szczyptę gałki muszkatołowej, mielonego ziela angielskiego, imbiru, i gotowe. Sos żurawinowy można serwować na zimno (np. do kanapek i przekąsek) lub na ciepło (np. do kaczki, wieprzowiny, dziczyzny).

Świeżą żurawinę można też dodawać do wypieków, naleśników, omletów, deserów i koktajli z blendera.

Suszona żurawina – jak jeść, do czego dodawać?

Żurawina suszona to doskonały dodatek do owsianek, jaglanek, jogurtów, twarożków i sałatek. Można ją dodawać do ciastek, muffinek, naleśników, omletów, ciast oraz własnoręcznie wypiekanego pieczywa. Może być też traktowana jako samodzielna przekąska lub składnik mieszanki bakaliowej.

Sok z żurawiny

Regularne picie soku z żurawiny to coraz popularniejszy sposób na podniesienie odporności i poprawę funkcjonowania dróg moczowych. Soki z żurawiny dostępne są w marketach, sklepach zielarskich, aptekach i sklepach ze zdrową żywnością. Jeśli jesteśmy w posiadaniu świeżej lub mrożonej żurawiny, możemy pokusić się o własnoręcznie wykonanie soku.

Żurawina w tabletkach i kapsułkach

Żurawina dostępna jest zarówno w formie jednoskładnikowych kapsułek lub tabletek, jak również wieloelementowych preparatów. Sposób dawkowania jest uzależniony od ilości ekstraktu w jednej kapsułce lub tabletce. Zawsze należy trzymać się zaleceń producenta.

Ile żurawiny dziennie spożywać?

Aby uzyskać jak najlepsze efekty prozdrowotne, dawki żurawiny nie powinny być ani za niskie, ani za wysokie. Zalecana dawka to 150-300 g świeżej żurawiny dziennie lub 10-15 g suszonej żurawiny dziennie. Jeśli chodzi o sok z żurawiny, rekomendowana dawka to od 100 do 200 ml dziennie.